སྡེ་དགེའི་ཡུལ་གྲུ་བཤད་པ།
སྡེ་དགེའི་ཡུལ་གྲུ་བཤད་པ།
སྡེ་དགེའི་ལོ་རྒྱུས་སྤྱི་དོན་ཟླ་ཤེལ་གསར་པའི་མེ་ལོང་ལས་ཚན་བཤུས་བྱས། རྩོམ་པ་པོ། སྡེ་དགེ་བ་མཁས་དབང་ཐུབ་བསྟན་ཕུན་ཚོགས།
ས་བཅད་དང་པོ། གླིང་ཡུལ་དང་སྡེ་དགེའི་མངའ་ཁོངས་ཀྱི་འཕོ་འགྱུར་བཤད་པ།
གཅིག གནའ་བོའི་གླིང་གི་མངའ་ཁོངས་བཤད་པ།
གནའ་དུས་སྡེ་དགེ་རྒྱལ་པོས་དབང་བསྒྱུར་བྱ་ཡུལ་ནི། བོད་གངས་ཅན་ལྗོངས་ཀྱི་ཤར་ཕྱོགས་ཆུ་བོ་ཆེན་པོ་འབྲི་ཆུའི་ཤར་ནུབ་གཉིས་སུ་ཆགས་ཡོད་ཅིང༌། དེང་དུས་ས་གཤིས་རིག་པ་ལྟར་ན་ཨེ་ཤི་ཡའི་གླིང་གི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་དབུས་སུ་ཤར་ཐིག་ 90་100 བར་དང༌། བྱང་ཐིག་ 31་33 བར་དུ་ཆགས་ཡོད། གནའ་བོའི་ཡིག་ཆ་རྣམས་སུ་བཤད་པ་ལྟར་ན། བོད་ཡུལ་འདིར་མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་དུ་དབྱེ་བའི་ལུགས་སྲོལ་ལྟར་ན་ཁམས་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁོངས་དང༌། མདོ་སྟོད་སྨད་གཉིས་སུ་དབྱེ་སྐབས་མདོ་སྟོད་ཀྱི་ཁོངས་སུ་ཕྱེས་ཡོད་པ་རེད། དེ་ཡང་མདོ་སྟོད་ནི་སོག་ལ་སྐྱ་བོ་མན་ཆད་དང༌། རྨ་ཆུའི་ཁུག་པ་ཡན་ཆད་མདོ་སྟོད་མིའི་ཆོལ་ཁ་ཟེར་བ་དང༌། མདོ་སྨད་ནི་རྨ་ཆུའི་ཁུག་པ་མན་ཆད་ནས། རྒྱའི་མཆོད་རྟེན་དཀར་ཆུང་ཡན་ཆད་ལ་མདོ་སྨད་རྟའི་ཆོལ་ཁ་ཞེས་ཟེར། དེས་ན་ཡུལ་འདི་རྨ་ཆུ་ཁུག་པའི་ས་ཐིག་གི་འོག་ཏུ་གནས་ཡོད་པ་འདྲ། སྔར་གྱི་ཡིག་རྙིང་རྣམས་སུ་ཁམས་སྡེ་དགེའི་རྒྱལ་ཁམས་དང༌། མདོ་སྨད་སྡེ་དགེའི་རྒྱལ་ཁམས་ཞེས་གཉིས་ཀ་བྲིས་ཡོད་པ་འདི་ནི་དོན་ལ་ས་ཁོངས་དབྱེ་སྲོལ་མི་འདྲ་བའི་ལུགས་གཉིས་ཡིན་པར་ཤེས་སླ། «སྡེ་དགེ་རྫོང་གི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར»། ལས། “ལྕགས་ར་སྡེ་ཤོག་ལྷས་དགེ་གྲོང་གི་གནའ་ཤུལ་དུར་གླིང་སོགས་ལས་རྙེད་པའི་གནའ་རྫས་ལ་བརྟགས་ན། ཧ་ལམ་སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་དུས་རབས་10་པ་ཙམ་ན་ཡུལ་འདིར་འཚོ་སྡོད་བྱ་མཁན་གྱི་སྤྱོད་ཆས་ཡིན་པར་རྟོགས།” ཞེས་གསལ། སྤྱིར་བཏང་ཉེ་དུས་ཆབ་མདོ་ཁ་རོ་དང༌། བྲག་མགོ་ཁ་ས་མཚོའི་གནའ་ཤུལ་དང་གནའ་དུར་རྙེད་པའི་གནའ་རྫས་རྙིང་པ་དག་ལ་བརྟགས་ན་ཡུལ་འདིར་བོད་མིའི་འགྲོ་བ་འཚོ་སྡོད་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། གནའ་བོའི་བོན་ལུགས་ཀྱི་འབྱུང་རྩིས་རིག་གནས་དེ་དར་ཁྱབ་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་པའི་རྟགས་མཚན་མང་པོ་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་དུས་དེར་ཡུལ་འདིའི་མིང་ལ་གང་ཟེར་བ་དང༌། ཡུལ་དེའི་མངའ་བདག་གང་ཞིག་ཡོད་པར་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་དག་ལས་ད་ཕན་གསལ་པོར་མ་མཐོང༌། ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་སྐབས་སུ་ཡུལ་འདིར་ཁམས་ཀློང་ཐང་ཞེས་འབོད་ཅིང༌། སྡེ་འབངས་དང་རིག་གནས་ཀྱི་ལྟེ་གནས་ལྟ་བུ་དེ་དེང་དུས་འདན་ཁོག་གི་ཡུལ་འདི་ཡིན་འདུག གནའ་བོའི་ཡིག་ཆ་མང་ཆེ་བའི་ནང་ལྡན་ཁོག་ཅེས་འབྲི་སྲོལ་ཡོད་ཅིང༌། ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་བོད་ཡུལ་སྟོད་སྨད་ཀུན་གྱི་ས་ཁོངས་བདག་ཏུ་བཟུང་ཆེད། མཐའ་འདུལ་དང༌། ཡང་འདུལ། རུ་གནོན་བཅས་ཀྱི་ལྷ་ཁང་བཅུ་གཉིས་བཅས་བཞེངས་པའི་སྐབས་སུ་རུ་གནོན་གྱི་ལྷ་ཁང་བཞིའི་ཡ་གྱལ་ཁམས་ཀློང་ཐང་སྒྲོལ་མ་ལྷ་ཁང་ཡུལ་འདིར་བཞེངས་པ་ད་ལྟ་ཡང་གནས་ཡོད་པ་རེད། རྒྱ་ནག་གི་ས་ཁྲ་རྙིང་པའི་ནང་དུ་ཡུལ་འདིར་གླིང་ཞེས་བོད་སྐད་རང་སོར་དུ་རྒྱ་ཡིག་བྲིས་འདུག ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་གྱི་དུས་སུ་སློབ་དཔོན་པདྨ་འབྱུང་གནས་ཀྱི་དངོས་སློབ་གྲུབ་པ་ཐོབ་པའི་རྗེ་འབངས་ཉེར་ལྔའི་ནང་གི་ལྡན་མ་རྩེ་མང་ཡང་ད་ལྟའི་འདན་ཁོག་གི་ཡུལ་འདིར་འཁྲུངས་པ་ཡིན་འདུག དེ་ཡང་ཁམས་ཀློང་ཐང་ཞེས་པ་ནི་དེང་དུས་འབྲི་ཆུ་ཤར་ནུབ་ཀྱི་ཁམས་ཕྱོགས་ཡུལ་གྲུ་ཕལ་ཆེའི་སྤྱི་མིང་ཞིག་ཡིན་པ་དང༌། འབྲི་ཆུའི་སྨད་ཕྱོགས་ཀྱི་སྡེ་དགེ་དང༌། དཔལ་ཡུལ་སོགས་ཀྱི་རོང་ཁུལ་འདི་དག་ལ་མདོ་ཁམས་རོང་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་ཡ་གྱལ་རྔོད་ཨ་རབ་རོང་ཞེས་འབོད་སྲོལ་ཡོད་པ་སི་ཏུ་ཆོས་འབྱུང་གི་རྣམ་ཐར་ལས་གསལ།
ཧ་ལམ་བོད་རྒྱལ་གླང་དར་མ་བཀྲོངས་ནས་བོད་སིལ་བུར་འཐོར་བ་དང་ཡུལ་འདིར་གླིང་གི་ཁྱིམ་རྒྱུད་དེ་མངའ་ཐང་དང་སྟོབས་འབྱོར་རྒྱས་པའི་འགོ་ཚུགས། དེ་རྗེས་མི་རབས་ཁ་ཤས་ཀྱི་རྗེས་སུ་གླིང་གི་ཁྱིམ་རྒྱུད་དེ་སྟོད་གླིང་གསེར་པ་མཆེད་བརྒྱད། བར་གླིང་འོམ་བུ་ཚོ་དྲུག སྨད་གླིང་མུ་སྤྱང་སྡེ་བཞི་ཞེས་བྱུང་ཞིང་འབྲི་ཟླ་ཟལ་མོའི་སྒང་གི་ཡུལ་གྲུ་སྟོད་སྨད་ཀྱི་ཞིང་འབྲོག་གི་སྡེ་པ་ཐམས་ཅད་གླིང་གི་བདག་ཏུ་བཟུང་ཡོད་ཅིང༌། སྡེ་དགེའི་དཔོན་རབས་དང་པོ་བོ་ཐར་བཀྲ་ཤིས་སེང་གེ་ཡུལ་འདིར་སྡེ་དཔོན་ཐོག་མར་གྱུར་སྐབས་ཡུལ་འདིའི་སྤྱིའི་དཔོན་པོ་གླིང་དཔོན་ཟེར་བས་བདག་ཏུ་བཟུང་ཡོད་ཚུལ་སྡེ་དགེའི་རྒྱལ་རབས་ལས་གསལ། རབ་བྱུང་དང་པོའི་ས་སྟག་སྤྱི་ལོ་1038ལོར་སྨད་གླིང་མུ་སྤྱང་སྡེ་བཞི་ལ་གླིང་གེ་སར་འཁྲུངས། དགུང་ལོ་བཅུ་གསུམ་སྐབས་གླིང་གི་རྒྱལ་པོར་གྱུར། སྤྱི་ལོ་1119ལོར་སྐུ་གཤེགས། གླིང་གེ་སར་རྒྱལ་པོས་གླིང་ཡུལ་དབང་བསྒྱུར་སྐབས་ཕྱོགས་བཞི་མཚམས་བརྒྱད་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་མང་པོ་ལ་དམག་བརྒྱབས་པའི་སྒྲུང་དང་ལོ་རྒྱུས་མང་པོ་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་དོན་དངོས་གླིང་གིས་དབང་བསྒྱུར་བྱ་ཡུལ་དེ་དེང་དུས་ཀྱི་དཔལ་ཡུལ་དང༌། འཇོ་མདའ། སྡེ་དགེ ཟླ་ཆུ་ཁ། ལབ་ཁྲི་འདུ། མགོ་ལོག་རྨ་ཆེན་སོགས་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་འདི་དག་ཡིན་པ་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་རྙིང་ཁག་ལས་གསལ། མདོར་ན་བོད་སིལ་བུའི་སྐབས་ (སྤྱི་ལོ་841་1265བར།)་དང༌། ས་སྐྱའི་སྲིད་སྐྱོང་སྐབས་ (སྤྱི་ལོ་1265་1349བར།)། ཕག་གྲུའི་སྲིད་སྐྱོང་སྐབས་ (སྤྱི་ལོ་1349་1618བར།)། བཅས་ལ་དེང་དུས་སྡེ་དགེ་གཙོས་པའི་ཁམས་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་འདི་དག་གཙོ་བོ་གླིང་ཆེན་པོས་བདག་ཏུ་བཟུང་ཡོད་ཅིང༌། འདི་ལ་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་ཁག་ལས་གླིང་འགུ་ཟི་རྒྱལ་པོ་དང༌། གླིང་ཚང་རྒྱལ་པོ་ཡང་ཟེར། དེང་དུས་སྡེ་དགེ་རྫོང་ཁོངས་སུ་གཏོགས་ལ། གླིང་ཚང་གི་གདུང་རབས་65པ་འཇིགས་མེད་དབང་འདུས་ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་ཁྲེན་ཏུར་ཞལ་བཞུགས་བཞིན་པ་འདི་ཡིན།
' རྩོམ་འོག་མ།
གླིང་གི་མངའ་ཁོངས་ལ་སྡེ་དགེའི་རྒྱལ་རབས་དར་ཚུལ།