སྡེ་དགེ་རྒྱལ་ཡོངས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ངོ་སྤྲོད་སྙིང་བསྡུས།
༈ སྡེ་དགེ་རྒྱལ་ཡོངས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས།
༡༽སྡེ་དགེ་ལྔ་བརྒྱ་ཞིང་ཁམས་ངོ་སྤྲོད་པ།
སྡེ་དགེ་ཞེས་པ་ནི་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་སུ་གསལ་བ་ལྟར་འོད་གསལ་ལྷ་ནས་ཆད་པའི་གདུང་རབས་ལྔ་བཅུ་ང་ལྔ་ཡོད་པ་ལས། སོ་ལྔ་པ་བོར་ཐར་བཀྲ་ཤིས་སེང་གེའི་སྐབས་སུ་ཕྱི་ལོ་ ༡༤༤༦ ལོར་དབུ་བརྙེས་པའི་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཕྲན་ཞིག་ཡིན། དེའི་རྒྱལ་རབས་ཉི་ཤུ་རྩ་གསུམ་དང་། ཁྲི་རབས་བཅུ་བཞི་བཅས་ཕེབས་པ་ཚང་མ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཤ་སྟག་བྱུང་ཡོད། རྒྱལ་པོའི་འོག་ན་གཉེར་ཕྱག་བཞི། ཕྱོགས་བཞིའི་དཔོན་འགོ་བཞི། མདུན་སྐོར་སུམ་ཅུ། ཧོར་འདྲ་བརྒྱད་ཅུ་གནས་ཀྱི་གནས་རིམ་བཟོས་ཡོད་ལ། འབྲོག་སྦྲ་སྒོ་ཅན་གྱི་དཔོན་ཁག་སོ་ལྔ་དང་། རོང་ཤིང་སྒོ་ཅན་གྱི་རྫོང་སྒོ་ཉེར་ལྔ་སོགས་ཀྱི་ངོ་བོར་གྲུབ་ཡོད།
རྒྱལ་ས་ལྟེ་བ་ལ་སྡེ་དགེ་ལྷུན་འགྲུབ་སྟེང་ཞེས་སྡེ་དགེ་དགོན་ཆེན་ན་ཆགས་ཡོད། རྒྱལ་སའི་ཕྱོགས་བཞི་ནས་ཕྱི་དགྲ་ནང་དུ་མི་གཏོང་ཞིང་། ནང་དོན་ཕྱི་རུ་མི་ཤོར་བའི་ཆེད་མཐའ་མཚམས་ཕྱོགས་བཞིའི་དཔོན་འགོ་བཞིས་བསྐོར་ཡོད། དེའང་ཤར་ཕྱོགས་སུ་ཤར་ཡིད་ལྷུང་དཔོན་འཁོར། ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་ལྷོ་སྒ་རྗེ་དཔོན་འཁོར། ནུབ་ཕྱོགས་སུ་ནུབ་འབྲོང་པ་དཔོན་འཁོར། བྱང་ཕྱོགས་སུ་བྱང་སེར་ཤུལ་དཔོན་འཁོར་དང་བཅས་པའོ།།
ཡུལ་འདིར་བོད་ཀྱི་རིག་མཛོད་ཆེན་མོ་སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་བཞེངས་ཡོད་ལ། ཆོས་བརྒྱུད་ཆེན་པོ་བཞི་གཡུང་དྲུང་བོན་དང་བཅས་པའི་བསྟན་པའི་རྩ་བ་ཚུགས་ཡོད་པས་དགོན་སྡེ་སྟོང་ཕྲག་ལ་ཉེ་བ་ཡོད། ཐུ་མི་སམ་བྷོ་ཊ་གཉིས་པ་ལྟ་བུ་སི་ཏུ་པན་ཆེན་དང་། བོད་ཀྱི་རིས་མེད་ཆོས་ལུགས་ཉམས་ལེན་གྱི་སྲོལ་གཏོད་པ་འཇམ་དབྱངས་མཁྱེན་བརྩེ་དབང་པོ། མཛོད་ཆེན་རྣམ་པ་ལྔའི་ཕྱོགས་སྒྲིག་པ་ཀོང་སྤྲུལ་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ། བོད་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་ཆོལ་ཁ་དང་བཅས་པའི་ནང་མཁས་པའི་སྙན་གྲགས་རྒྱས་པའི་འཇུ་མི་ཕམ། རྫ་དཔལ་སྤྲུལ་རིན་པོ་ཆེ། བོད་ཀྱི་རིག་མཛོད་ཆེན་མོ་སྡེ་དགེ་པར་ཁང་བཞེངས་མཁན་ཆོས་རྒྱལ་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་། སོགས་ནང་བསྟན་སྤྱི་དང་བོད་ཀྱི་ཆོས་སྲིད་ལུགས་གཉིས་ལ་རྨད་བྱུང་གི་བྱས་རྗེས་ཆེ་བའི་མི་སྣ་མང་པོ་ཞིག་ཕེབས་ཡོད། དེ་བཞིན་ཡུལ་འདི་ནས་ནང་དོན་རིག་པས་གཙོས་པའི་སྨན་དང་། ཟློས་གར། རྩིས། བཟོ། སྒྲ། ཚད་མ། སྙན་ངག་སོགས་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོ་བརྩམས་པ་བྱུང་ཡོད། པར་བསྐོ་བ། ཐང་ཀ་འབྲི་བ། ཤོག་བུ་བཟོ་བ། འཇིམ་སྐུ་བཞེངས་པ། ལྷ་སྐུ་མགར་བ། བྲིས་འབྲི་བ། རྫ་ཆས་བཟོ་བ། ཕོ་མོའི་རྒྱན་ཆས་མགར་བ་སོགས་ཀྱི་ལག་ཤེས་ཀྱང་སྣ་མང་དར་ཡོད། དེ་བཞིན་འཚོ་བ་སྐྱེལ་སྟངས་ལ། རོང་འབྲོག་གཉིས་ཀྱི་ངོ་བོར་ཆགས་ཡོད་མོད། རོང་འབྲོག་འདྲེས་མའི་འཚོ་བ་སྐྱེལ་མཁན་ཡང་མང་པོ་ཡོད། དེ་ལྟར་ལྷ་སྡེ། མི་སྡེ། ཆོས་སྡེའི་སྲིད་པ་དེ་ལ་སྡེ་དགེ་ལྔ་བརྒྱ་ཞིང་ཁམས་ཞེས་རྒྱལ་ཁྲིམས་གསེར་གྱི་གཉའ་ཤིང་། ཆོས་ཁྲིམས་དར་གྱི་མདུད་པ་གཅིག་གི་ངོ་བོར་ཆགས་ཡོད། བྱུང་རབས་ལོ་རྒྱུས་དེ་དག་གི་ཁྲོད་ནས་གཟུར་གནས་དཔྱད་ཞིབ་པ་ཚོས་སྡེ་དགེ་ནི་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གི་རྒྱལ་ས་གཉིས་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད།
ཕྱིས་སུ་རྒྱ་གཞུང་གིས་དོགས་ཟོན་ཆེན་པོ་བྱས་ཏེ། ཆེ་བ་ཆུང་དུ་བཏང་། ཆུང་བ་རྩ་མེད་བཟོ་རྒྱུའི་བྱུས་ངན་བཅངས་ཏེ་ས་ཁུལ་བཅད་བགོས་བྱས་པའི་ད་ལྟ་སྡེ་དགེ་རྫོང་། དཔལ་ཡུལ་རྫོང་། འཇོ་མདའ་རྫོང་། སེར་ཤུལ་རྫོང་ཟེར་བའི་རྫོང་ཁག་བཞི་ལྷག་ཕྱེས་པས་མ་ཚད། བོད་ལྗོངས། སི་ཁྲོན། མཚོ་སྔོན་བཅས་ཞིང་ལྗོངས་གསུམ་དུ་ཁ་འཐོར་བཏང་ཡོད།
༢༽ སྡེ་དགེ་རྒྱལ་ཡོངས་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་མ་དབུ་བརྙེས་ཚུལ།
དེའང་ཧྥི་རན་སི་ལ་གནས་བཞུགས་ཤྲི་ལ་དབང་དྲག་རྡོ་རྗེས་ཁོ་རང་གི་ཕྲན་འཕྲིན་ནང་གི་དྲྭ་རོགས་རྣམས་སྟེས་དབང་ཐོག་སྡེ་ཚན་ཞིག་བཟོས། ཐོག་མ་དམིགས་ཡུལ་ཞིག་གི་ཐོག་ནས་བཟོས་མེད་པས་སྡེ་ཚན་དེ་ལ་མིང་ཡང་མེད། སྐབས་དེར་དེའི་ནང་ན་ཡོད་པའི་འཆམ་ར་དྲི་མེད་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ཕུ་ནུ་གྲོས་ར་ཞེས་པའི་མིང་ཞིག་བཏགས་ནས་ནམ་རྒྱུན་སྡེ་དགེའི་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་སོགས་མང་པོ་ཞིག་བཤད། ཉིན་ལྟར་དེའི་ནང་གི་སྡེ་དགེེ་བ་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ཕྱིར་ཐོན་པ་དང་། གཞིས་བྱེས་གཉིས་ནས་སྡེ་དགེ་བ་མང་པོ་ཞིག་གསར་ཞུགས་བྱ་མཁན་བྱུང་པས། ཐོག་མ་སྒྲིག་གཞི་དོན་ཚན་ ༩ ཅན་ཞིག་བཟོས་པ་སོགས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༢་༡༡་༡༧ ཉིན་ཕུ་ནུ་གྲོས་ར་ཞེས་པ་དེ་དབུ་བརྙེས།
སྐབས་དེར་སྡེ་ཚན་གཅིག་ཏུ་མི་ ༤༠ ལས་ཤོང་བཞིན་མེད་པས་ཕུ་ནུ་གྲོས་ར་གོང་འོག་བར་གསུམ་བཟོས་པ་དང་། ཚོགས་ཐོག་དེ་ནས་མ་གྲོས་བསམ་པ་གཅིག་མཐུན་གྱིས་སྡེ་དགེ་དྲ་བ་གསར་བཟོ་དང་། དབུས་སྤྱི་ཁྱབ་རྒྱུན་ལས་ཁང་གསར་འཛུགས་དགོས་པའི་བཀའ་མོལ་ལན་མང་བྱུང་པ་ལྟར་གྲོས་ཆོད་བཞག་ཅིང་། ལས་དོན་དག་ལག་བསྟར་བྱེད་མཁན་མང་གཙོའི་ལམ་སྲོལ་འོག་ས་གནས་འཐུས་མི་དང་། དབུས་རྒྱུན་ལས་བཅས་དྲ་ཐོག་ནས་འོས་འདེམས་བྱས་ཏེ་བསྐོ་བཞག་ཞུས། (དབུས་རྒྱུན་མི་སྣ་དགུ། ཚོགས་གཙོ་རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་གནས་བཞུགས་འཆམ་ར་དྲི་མེད་རྒྱལ་མཚན། ཚོགས་གཞོན་ཨ་རིར་གནས་བཞུགས་མཁན་པོ་ཀུན་དགའ། རྒྱུན་ལས་གཞན། ཐེ་ཝན་གནས་བཞུགས་སྤྱི་འཐུས་མཁན་ནོར་བུ་ཚེ་རིང་། སུད་སིར་གནས་བཞུགས་རྫ་ཆུ་ཁ་བ་ནམ་མཁའ་རིན་པོ་ཆེ། རྒྱ་གར་ལྡི་ལིར་གནས་བཞུགས་འཛི་སྒར་མཁན་པོ་བསོད་ནམས་བཀྲ་ཤིས། ཨ་རིར་གནས་བཞུགས་རྒྱལ་མཚན་ཆོས་གྲགས། བལ་ཡུལ་གནས་བཞུགས་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས། ཧྥི་རན་སིར་གནས་བཞུགས་དབང་དྲག་རྡོ་རྗེ། འཇར་མན་དུ་གནས་བཞུགས་དཔལ་སྤུངས་བཀྲ་ཤིས་བཅས་སོ།།) ཐོག་མའི་སྐབས་སུ་དུས་ཚོད་ངེས་ཅན་ཞིག་ལ་མ་སླེབས་བར་ཞལ་འདེབས་བསྡུ་སློང་གཏན་ནས་མི་བྱ་རྒྱུ་བྱས།
བལ་ཡུལ་དུ་དྲ་བ་གསར་བཟོའི་ཚོགས་ཆུང་ཟུར་འཛུགས་བྱས་ཏེ་རྩོམ་སྒྲིག་འགན་འཛིན་འཆམ་ར་དྲི་མེད་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ཡིག་ཆ་མཁོ་སྒྲུབ་དང་། དྲ་བ་གསར་བཟོའི་འགན་ཁུར་ཞུས་ཤིང་། གཏོང་ཕོད་ཅན་ཁག་ཅིག་གིས་མ་བསྐུལ་དང་བླངས་ཐོག་གནང་པའི་སྒོར་མོ་ཅུང་ཙམ་བྱུང་པ་དེས་སྡེ་དགེ་དྲ་བ་གསར་བཟོ་བྱས། དེ་བཞིན་ལོ་གཅིག་གི་རྗེས་སུ་སྡེ་དགེ་རྒྱལ་ཡོངས་མི་མང་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་ཞིག་བསྐང་ཚོགས་ཞུས་ཏེ་དབུས་སྤྱི་ཁྱབ་རྒྱུན་ལས་ཁང་དངོས་སུ་འཛུགས་རྒྱུའི་འཆར་གཞི་བཟོས་པ་ལྟར་ལོ་གཅིག་རིང་གྲ་སྒྲིག་བྱས། གོ་སྒྲིག་ཞུ་སྟངས་ལ། སྒྲིག་གཞིའི་རགས་ཟིན་བཟོས་པ་དང་། བཙན་བྱོལ་ནང་གི་སྡེ་དགེའི་མང་ཚོགས་ཁྲོད་ནས་ཞལ་འདེབས་བསྡུ་སློང་བྱས། ཚོགས་འདུའི་གསལ་བརྡ་ཟླ་བ་གཅིག་ཙམ་གྱི་སྔོན་ནས་མ་གོ་མ་ཐོས་མེད་པ་བསྒྲགས། ཚོགས་ཞུགས་མི་སྣའང་ས་གནས་སོ་སོའི་མི་འབོར་ལྟར་ས་གནས་ཆེ་ས་ནས་མི་ ༡༠ རེ་དང་། འབྲིང་ས་ནས་མི་ ༥། ཆུང་ས་ནས་མི་༣། ད་དུང་ཁ་འཐོར་དག་ཚུད་ཐབས་ཆེད་དང་བླངས་ཀྱི་ས་མིག་ ༢༥ བཟོས།
༢༠༡༣་༡༡་༨ ནས་ཉིན་གསུམ་རིང་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལི་རུ་སྡེ་དགེ་རྒྱལ་ཡོངས་མི་མང་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་དངོས་སུ་བསྐང་ཚོགས་ཞུས། ཚོགས་ཐོག་ནས་ཚོགས་པའི་དམིགས་ཡུལ་སོགས་འཁོད་པའི་སྒྲིག་གཞི་དོན་ཚན་བཅུ་བདུན་ཅན་དང་། ཚོགས་པའི་མིང་། མཚོན་རྟགས། ཚོགས་པ་འཛུགས་ཡུལ་སོགས་ཀྱིས་མཚོན་པའི་ལས་དོན་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་གྲོས་ཆོད་ཁག་བཅོ་ལྔ་གཏན་ལ་ཕབ། མང་གཙོའི་ལམ་སྲོལ་འོག་སྔོན་འགྲོ་དང་དངོས་གཞིའི་འོས་བསྡུའི་ཐོག་དབུས་རྒྱུན་མི་བདུན་བདམས་ཏེ། ཚོགས་འདུའི་ཉིན་མཐའ་མར་བསྐོ་བཞག་ཞུས་ཤིང་། ཕུ་ནུ་གྲོས་རའི་རྒྱུན་ལས་ཚོས་དབུས་རྒྱུན་སྐབས་དང་པོ་ལ་རྒྱུ་དངོས་དང་ལས་དོན། དབང་ཚད་ཡོངས་རྫོགས་རྩིས་འབུལ་ཁམས་གཙང་ཞུས་ཏེ་སྡེ་དགེ་རྒྱལ་ཡོངས་ལྷན་ཚོགས་ཞེས་པ་འདི་དངོས་སུ་དབུ་བརྙེས་ཡོད།
༣༽ ཚོགས་པའི་ངོ་བོ།
ཚོགས་པ་འདི་ནི་མང་གཙོའི་ལམ་སྲོལ་འོག་ཆབ་སྲིད་དང་མ་འབྲེལ་བའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་བདེ་དོན་ཁོ་ནའི་ཆེད་དུ་བཙུགས་པའི་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། སྡེ་དགེ་ལྔ་བརྒྱ་ཞིང་ཁམས་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པའི་ཚོགས་པ་གཅིག་པུ་དེ་ཡིན། ཚོགས་པ་ལྟེ་བ་ནི་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིར་རྟེན་གཞི་བྱས་ཡོད་པའི་སྡེ་དགེ་རྒྱལ་ཡོངས་ལྷན་ཚོགས་དབུས་སྤྱི་ཁྱབ་རྒྱུན་ལས་ཁང་ཡིན་པ་དང་། དེའི་ཡན་ལག་ཏུ་རྒྱལ་ཕྱི་ནང་དུ་ས་གནས་སྡེ་དགེའི་ཚོགས་པ་བཅོ་ལྔ་ལྷག་ཅིག་ཡོད།
༤༽ ཚོགས་པའི་དམིགས་ཡུལ།
མང་ཚོགས་ཀྱི་བདེ་རྩ་དང་། རིག་གཞུང་གཅེས་འཛིན། ཤེས་རིག་ཡར་སྐུལ། ལོ་རྒྱུས་བསྡུ་སྒྲིག་བྱ་རྒྱུ་བཅས་ནི་ཚོགས་པ་འདིའི་དམིགས་ཡུལ་ངོ་མ་དེ་ཡིན། སྤྱིར་བཏང་སྡེ་དགེའི་ཡུལ་ན་ཆོས་དང་ཆབ་སྲིད་གང་ལའང་བཟང་དཔེ་འདྲེན་འོས་པ་དང་། འགྲོ་བ་སྤྱི་ལ་ཕན་པའི་ཆོས་ལུགས་དང་འཇིག་རྟེན་པའི་རིག་གནས། ད་དུང་རིག་གཞུང་ཧ་ཅང་རྩ་ཆེན་དེ་འདྲ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ གཡས་གཡོན་ནས་བོད་སྤྱིའི་གནས་བབ་ལྟར་སྡེ་དགེ་ལྔ་བརྒྱ་ཞིང་ཁམས་ཀྱང་ཁ་འཐོར་བཏང་པ་ནས། ཞིང་ཆེན་གསུམ་དང་། རྫོང་ཁག་བཞི་རུ་བགོས་ཏེ་ད་ལྟ་སྡེ་དགེ་ཞེས་ལབ་དུས་སྡེ་དགེ་རྫོང་ཟེར་བ་འདི་གཅིག་པུ་ལ་གོ་འགྲོ་བའི་གནས་སྟངས་བཟོས་ཡོད།
བྱུས་ངན་འདིས་སྡེ་དགེའི་ལྔ་བརྒྱ་ཞིང་ཁམས་ཀྱི་མང་ཚོགས་ཁ་འཐོར་བཏང་ཡོད་ལ། མང་ཚོགས་ཁ་འཐོར་བཏང་པ་ནས་དེ་དག་ཐུན་མོང་གི་རིག་གཞུང་རྣམས་ཀྱང་ཐུན་མོང་དུ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་གོ་སྐབས་དང་ནུས་པ་ཁ་འཐོར་བཏང་ཡོད། རྒྱུ་མཚན་དེ་དག་གིས་དེང་སང་རྒྱ་མིན་བོད་མིན་ལྟ་བུའི་སྐད་དང་། ཡུལ་སྲོལ་མང་པོ་ཞིག་དར་ཏེ་ཕ་མེས་ཡང་མེས་ནས་བརྒྱུད་པའི་ལམ་སྲོལ་བཟང་པོ་དང་། ཆོས་རྒྱལ་རིམ་བྱོན་དང་། དམ་པའི་སྐྱེས་བུ་མང་པོས་སྐུ་ངལ་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོ་བསྐྱོན་ནས་བཟོས་པའི་རིག་གཞུང་ནོམ་ཆེན་རྣམས་རྩ་མེད་འགྲོ་བཞིན་ཡོད།
ད་དུང་ས་ཁུལ་དང་། རྩྭ་ས་བཅད་བགོས་བྱས་པ་དེ་དག་གིས་ཡུལ་སྡེ་དང་སྤུན་མཆེད་ཕན་ཚུན་ངོ་མི་ཤེས་པ་དང་། དེ་དག་གི་མཐུན་འབྲེལ་ཉམས་ཆག་ཕྱིན་ཏེ་ནང་དམེ་ཡིད་སྐྱོ་བ་དེ་འདྲ་ཡོང་བཞིན་ཡོད་ལ། ཡུལ་དང་ལུང་པ་སྡེབ་ལངས་བྱས་ཏེ་དམག་འཁྲུག་ཀྱི་རྩོད་རྙོག་སེམས་ཕམ་དགོས་པ་དེ་འདྲ་མང་པོ་ཞིག་ཡོང་བཞིན་ཡོད། ད་ལྟའི་ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་སྡེ་དགེ་བ་ཚོས་རང་འགན་རང་ཁུར་ཐོག་སྡེ་དགེ་ལྔ་བརྒྱ་ཞིང་ཁམས་ཀྱི་སྔོན་མའི་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་གཅིག་དང་། ཡུལ་ལུང་སྐྱིད་སྡུག་གཅིག་པའི་འདུ་ཤེས་སླར་གསོའི་ཐོག་བོད་རང་གི་བྱུང་རབས་ལོ་རྒྱུས་ལ་རྩིས་ཆེན་བཟུང་ནས། ཕ་མེས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལས་བུ་རབས་ཚ་རྒྱུད་ཚོས་རིན་ཐང་རྙེད་ཐབས་དང་། ཡུལ་སྲོལ་བཟང་པོ་དང་། རིག་གཞུང་བཟང་པོ་རྣམས་རྒྱུན་འཛིན་ཐུབ་ཐབས། དེ་བཞིན་ནད་པ་ཉམ་ཐག་དང་། རྒན་རྒོན་ལྟ་རྟོག་བྱེད་མཁན་མེད་རིགས་ལ་དོན་དམ་པའི་རོགས་རམ་ཐུབ་ཐབས། ད་དུང་ཤེས་རིག་ལ་བརྩོན་བཞིན་པའི་སློབ་ཡོན་གྱི་དཀའ་ངལ་ཡོད་མཁན་ཚོར་མཐུན་འགྱུར་རོགས་རམ་ཐུབ་ཐབས་དང་། ཕ་མེས་ཡང་མེས་ཚོའི་མཛད་པ་རླབས་ཆེན་དང་། དུས་སྐབས་སོ་སོའི་ཡུལ་དང་ལུང་པ། དགོན་སྡེ་སོགས་ཀྱི་འཕོ་འགྱུར་འདྲ་མིན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་དེབ་ཐེར་གྱི་ངོ་བོར་བཞེངས་ཐུབ་ཐབས་སོགས་ནི་ཚོགས་པ་འདི་འཛུགས་དགོས་པའི་དམིགས་ཡུལ་ཡིན།
༥༽ ཚོགས་པའི་ལས་དོན་འགྲོ་སྟངས།
སྡེ་དགེ་རྒྱལ་ཡོངས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་སྒྲིག་གཞིའི་ནང་འཁོད་པ་ལྟར་སྡེ་དགེའི་ཚོགས་ཆེན་དང་འགན་འཛིན་ལྷན་ཚོགས་ནས་གཏན་འབེབ་བྱས་པའི་ལས་དོན་རྣམས་ནམ་རྒྱུན་དབུས་དང་ས་གནས་ཀྱི་རྒྱུན་ལས་རྣམ་པས་སྒྲུབ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ལ། དབུས་རྒྱུན་ལས་མི་བདུན་ཡོད་པ་དང་། དེ་དག་གི་དུས་ཡུན་ལོ་གསུམ་རེ་ཡིན། སྒྲིག་གསལ་ལྟར་ཟླ་བ་དྲུག་རེའི་མཚམས་སུ་རྒྱུན་ལས་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་རེ་ཚོགས་པ་དང་། སྐབས་དེར་ཟླ་བ་དྲུག་རེའི་ལས་བསྡོམས་དང་རྩིས་ཁྲ་སྙན་སྒྲོན་ཞུས་ཏེ་དེ་དག་གི་ཐོག་ལ་སྐྱར་ཞིབ་དང་དོགས་འདྲི། གསལ་བཤད་སོགས་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད།
རང་དབང་ཅན་གྱི་སྡེ་ཚན་སྤྱི་ཁྱབ་རྩིས་ཞིབ་ཚོགས་ཆུང་ཟུར་འཛུགས་བྱས་ཡོད་པ་ལྟར། ཁོང་ཚོས་དབུས་རྒྱུན་ལས་ཀྱི་ལོ་རེའི་རྩིས་ཁྲ་ཁག་ལ་ཐོག་མ་ཡུལ་ཁྲིམས་ལྟར་ཞིབ་བཤེར་དོ་ནན་བྱས་རྗེས་འགན་ལྷན་དང་ཚོགས་ཆེན་ཐོག་གཏོང་བཞིན་ཡོད། ལོ་གཅིག་དང་ཕྱེད་ཀའི་མཚམས་སུ་དབུས་རྒྱུན་གྱིས་གོ་སྒྲིག་ཞུས་ཏེ་འགན་འཛིན་ལྷན་ཚོགས་ཐེངས་རེ་ཚོགས་བཞིན་ཡོད། འགན་ལྷན་དུ་དབུས་དང་ས་གནས་ཀྱི་རྒྱུན་ལས་ཁག་དང་། བོད་མི་མང་གི་སྤྱི་འཐུས་སྡེ་དགེ་བ་ཡིན་པ་དང་། ཆུ་སྒང་དབུས་རྒྱུན་སྡེ་དགེ་བ་ཡིན་པ་ཁག རྩིས་ཞིབ་པ་རྣམ་པ། ད་དུང་དམིགས་བསལ་སྐུ་མགྲོན་ཡོད་ཚེ་དེ་དག་མཉམ་འཛོམས་བྱས་ཏེ་ཚོགས་བཞིན་ཡོད། ཚོགས་ཐོག་ཏུ་དབུས་ས་སོ་སོའི་ལོ་གཅིག་དང་ཕྱེད་ཀའི་རིང་གི་ལས་བསྡོམས་དང་རྩིས་ཁྲ་སྙན་སྒྲོན་ཞུ་དགོས་པ་དང་། དེ་དག་གི་སྟེང་ལ་བགྲོ་གླེང་དང་དོགས་འདྲི་གསལ་བཤད་སོགས་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད།
ད་དུང་རྗེས་མའི་ལས་གཞི་ཁག་གཏན་འབེབས་བྱ་བ་དང་། ལོ་གཅིག་དང་ཕྱེད་ཀའི་རིང་གི་སྔོན་རྩིས་ལ་ཞིབ་བཤེར་ཐོག་བཀའ་འཁྲོལ་གནང་དགོས་ཀྱི་ཡོད། འགན་ལྷན་རྗེས་མའི་སྐབས་སུ་རང་དབང་ཅན་གྱི་སྡེ་ཚན་དབུས་འོས་བསྡུ་ཚོགས་ཆུང་བསྐོ་བཞག་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། ལོ་གསུམ་རེའི་མཚམས་སུ་དབུས་རྒྱུན་གྱིས་གོ་སྒྲིག་ཞུས་ཏེ་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་རེ་ཚོགས་བཞིན་ཡོད་ལ། ཚོགས་མིའི་གྲུབ་ཆ་འགན་ལྷན་དང་གཅིག་པ་ཡིན། རྩིས་ཞིབ་ཚོགས་ཆུང་གི་ལོ་གསུམ་རིང་གི་རྩིས་ཁྲ་ལ་ཞིབ་བཤེར་མཐིལ་ཕྱིན་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད། ཚོགས་ཐོག་ཏུ་ལོ་གསུམ་རེའི་ལས་བསྡོམས་དང་རྩིས་ཁྲ་སྙན་སྒྲོན་ཞུ་བ་དང་། དེ་དག་གི་སྟེང་ལ་བགྲོ་གླེང་སོགས་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད། དེ་ནས་མང་གཙོའི་ལམ་སྲོལ་ལྟར་ལོ་གསུམ་རིང་གི་ལས་གཞི་གཏན་འབེབ་དང་། སྔོན་རྩིས་བཀའ་འཁྲོལ་གནང་དགོས་ཀྱི་ཡོད།
དེ་བཞིན་རྒྱུན་ལས་ཀྱི་དུས་ཡུན་ལོ་གསུམ་རེ་ཡིན་པ་ལྟར། ཚོགས་ཆེན་སྐབས་སུ་དབུས་འོས་བསྡུ་ཚོགས་ཆུང་ནས་འོས་བསྡུ་བྱས་ཏེ་དབུས་རྒྱུན་གསར་འདེམས་དང་བཅས་བསྐོ་བཞག་བྱ་དགོས་པ་དང་། དེ་ནས་དབུས་རྒྱུན་གསར་རྙིང་བརྗེ་ལེན་སྐབས་རྩིས་སྤྲོད་རྩིས་ལེན་ཁམས་གཙང་བྱ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་བཅས་སོ།། གང་ལྟར་རྒྱུན་ལས་ནི་འོས་བསྡུ་ཚོགས་ཆུང་གིས་མང་མོས་འོས་བསྡུ་བྱས་ཏེ་བསྐོ་དགོས་པ་དང་། རྒྱུན་ལས་ཀྱིས་འགན་ལྷན་དང་ཚོགས་ཆེན་ནས་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་ལས་དོན་དག་སྒྲུབ་དགོས་ཀྱི་ཡོད། རྒྱུན་ལས་ཀྱི་རྩིས་ཁྲ་ལ་རྩིས་ཞིབ་ཚོགས་ཆུང་གིས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པ་དང་། ལས་དོན་ཆེ་ཕྲ་མཐའ་དག་ལ་འགན་ལྷན་དང་ཚོགས་ཆེན་སོ་སོས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། འགན་ལྷན་གྱིས་ཚོགས་ཆེན་གྱི་གྲོས་ཆོད་ཁག་ལ་མཇུག་གནོན་དང་། ལོ་གཅིག་དང་ཕྱེད་ཀའི་རྒྱུན་ལས་ཀྱི་ལས་དོན་མཐའ་དག་ལ་ཞིབ་བཤེར་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། ཚོགས་ཆེན་གྱིས་རྒྱུན་ལས་དང་འགན་ལྷན་གྱི་ལོ་གསུམ་རིང་གི་ལས་དོན་ཡོངས་རྫོགས་ལ་ཞིབ་བཤེར་དང་ཐག་གཅོད་བཅས་གནང་དགོས་པ་ཡིན།
༦༽ ད་ལྟའི་ཚོགས་པའི་ལས་དོན།
ད་བར་བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་སུ་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་ནས་ཉམ་ཐག་ནད་པ་གྲངས་ ༣༠ ཙམ་དང་། ཛ་དྲག་དཀའ་ངལ་ཅན་མི་གྲངས་ ༡༠ ཙམ་ལ་ཁྱོན་བསྡོམས་ཧིན་སྒོར་འབུམ་ ༥༠ མ་ཟིན་ཙམ་གྱིས་རོགས་རམ་བྱས་པར་བརྒྱུད་ཚེ་སྲོག་ལས་ཐར་བ་དང་ནད་ལས་གྲོལ་བ་མང་པོ་བྱུང་ཡོད། དཔེར་ན། ཕྱི་རྒྱལ་དུ་འགྲོ་མཁན་གྱི་རང་ཁོངས་བུ་མོ་ཞིག་དང་སྟོད་མངའ་རིས་ཕྱོགས་ཀྱི་བུ་མོ་ཞིག་བཅས་བུ་མོ་གཉིས་ལ་ལམ་ཁྲིད་པས་མགོ་སྐོར་བཏང་སྟེ་ཨ་ཧྥི་རི་ཀ་ལ་གཡུགས་ནས་ལུས་སྲོག་གི་ཛ་དྲག་དཀའ་ངལ་འཕྲད་བཞིན་འདུག་པ་ལ། དབྱེ་གསེས་མེད་པ་ས་གནས་སུ་མི་སྣ་ཆེད་གཏོང་གིས་མི་རྒྱུ་གཉིས་ཐད་ནས་རོགས་རམ་བྱས་ཏེ་ད་ཆར་ཁོ་རང་གཉིས་ཀྱི་རེ་བ་ལྟར་ཁེ་ན་ཌྲ་རུ་ཁྲིམས་མཐུན་ཐོག་གཏོང་ཐུབ་ཡོད།
རང་ཁོངས་བོད་ནང་གི་བྱིས་པ་གཉིས་ཀྱི་ཨ་མ་ཞིག་བཟའ་ཟླ་དང་ཁ་གྱེས་ཟིན་པ་གང་ཞིག་ལ། བྱིས་པ་གཅིག་དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་ཡིན་པ་དང་། མོ་རང་གི་མཁལ་མ་གཉིས་ཆ་འཕྲོ་བརླག་ཕྱིན་ཟིན་པ་ཞིག་དང་། བཙུན་མ་རྐང་པ་གཅོང་ནད་ཅན་གྱི་ཉམས་ཐག་ཅིག ད་དུང་བལ་ཡུལ་དུ་གནས་སྡོད་རང་ཁོངས་བྱིས་པ་ཞིག་གི་གློ་བའི་ནང་དུ་རྣག་བསགས་ནས་ཛ་དྲག་དཀའ་ངལ་འཕྲད་བཞིན་པའི་ཉམས་ཐག་ཞིག་ལ་རོགས་རམ་བྱས་པ་དང་། ལྡི་ལི་མ་ཇུ་ཏྲི་ལ་(བསམ་ཡས་གླིང་)དུ་ཡོད་པའི་རང་ཁོངས་ཛ་དྲག་ནད་པ་ཉམས་ཐག་ཅིག་ལ་ཧིན་སྒོར་འབུམ་ ༡༤ ལྷག་གི་མཐུན་འགྱུར་ཞུས་ཏེ་ནད་ལས་གྲོལ་ཡོད་པས་མཚོན་ཉམས་ཐག་མང་པོ་ཞིག་ལ་རོགས་སྐྱོར་དོན་ཕན་ལྡན་པ་བྱུང་ནས། མང་ཆེ་བ་ནད་ལས་གྲོལ་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད།
དེ་བཞིན་སྡེ་དགེ་དྲ་བ་རྒྱུན་འཛིན་དང་ཡར་རྒྱས་གཏོང་བཞིན་པའི་ཐོག སྡེ་དགེ་རྒྱལ་པོས་མཛད་པའི་སྡེ་དགེའི་རྒྱལ་རབས་དེབ་ཅིག་དང་། སྡེ་དགེའི་སྲོལ་རྒྱུན་བྲོ་ཆེན་གྱི་བྲོ་ཚིག་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་ཀྱི་དེབ་སྟོད་སྨད་གཉིས། སྡེ་བཞིའི་དཔལ་ཡོན་ཞེས་པའི་ཆེད་དེབ་བཅས་པར་སྐྲུན་འགྲེམས་སྤེལ་ཞུས། ད་ལྟ་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་ཆས་གོས་འཚེམ་དྲུབ་ཀྱི་ལག་ཤེས་རྒྱུན་འཛིན་ཆེད་སྡེ་དགེ་བོད་ཀྱི་ལག་ཤེས་སློབ་གླིང་ཞེས་པའི་ལག་ཤེས་བསླབ་ས་ཞིག་བཙུགས་ཡོད། དེའི་ནང་དུ་སློབ་ཕྲུག་སུ་ཞིག་ཡོང་ནའང་རིན་མེད་ཐོག་སློབ་ཀྱིན་ཡོད་པས་མ་ཚད། སོ་སོས་ལག་ཤེས་གང་འཚམས་ཤེས་པ་ནས་བརྒྱ་ཆའི་གླ་ཆའང་འབུལ་བཞིན་ཡོད། དེ་དག་ལ་སྡོད་གནས་གོ་སྒྲིག་ཞུ་བཞིན་ཡོད་པས་མ་ཚད། ཟས་དོད་ཀྱང་འབུལ་བཞིན་ཡོད།
སྤྱིར་ཚོགས་པ་འདི་ནི་ཁེ་སྐྱེད་མེད་པའི་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡིན་སྟབས་ནམ་རྒྱུན་མང་ཚོགས་ཀྱི་དང་བླངས་ཞལ་འདེབས་དང་། སློབ་ཕྲུག་ཚོས་འཚེམ་དྲུབ་བྱས་པ་རྣམས་ཕྱིར་ཚོང་བྱེད་བཞིན་པ་ལ་བརྟེན་ནས་གནས་ཡོད།
༧༽ མ་འོངས་ལས་འཆར་དང་འབོད་སྐུལ།
(གཅིག) བོད་ཀྱི་ལག་ཤེས་དང་། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་རིག་གཞུང་དག་རྒྱུན་འཛིན་ཡོང་ཐབས་སུ་མ་འོངས་པར་ས་ཆ་དང་མཐུན་རྐྱེན་ཏག་ཏག་ཅིག་རག་ཚེ། སྡེ་དགེ་བོད་ཀྱི་ལག་ཤེས་སློབ་གླིང་ཞེས་པའི་བོད་ཀྱི་ལག་ཤེས་འདྲ་མིན་བསླབ་ས་ཞིག་དངོས་སུ་རྒྱག་འཆར་ཡོད།
(གཉིས།) ད་ལྟ་མི་ཐོག་རྒན་པ་མང་པོ་ཞིག་འདས་གྲོངས་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་ཡིན་དུས། གང་མགྱོགས་སྡེ་དགེའི་སྤྱི་ཚོགས་གསར་རྙིང་གི་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་དག་བསྡུ་སྒྲིག་ཐུབ་དགོས་རྒྱུ་ནི་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་ཆགས་ཡོད་པ་ལྟར། རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་ཞིག་ཟུར་དུ་བཙུགས་ཏེ་རྒྱལ་ཕྱི་ནང་གང་སར་ལོ་རྒྱུས་དང་རྒྱུས་མྱོང་ཅན་གྱི་མི་སྣ་དག་ལ་ཆེད་བཅར་གྱིས་གཟུགས་མཐོང་བརྙན་འཕྲིན་ཅན་གྱི་བཅར་འདྲི་བྱས་ཏེ། སྡེ་དགེ་ལྔ་བརྒྱ་ཞིང་ཁམས་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་རྒྱས་པ་ཞིག་བསྡུ་སྒྲིག་བྱ་འཆར་ཡོད།
(གསུམ།) ཚོགས་པའི་དམིགས་ཡུལ་དག་འགྲུབ་པ་ལ། ཚོགས་པ་དེ་བརྟན་པོ་དང་ཡུན་དུ་གནས་དགོས་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། ཚོགས་པའི་རྟེན་རྩ་ཆེད་ལྡི་ལི་བསམ་ཡས་གླིང་དུ་ཐོག་བརྩེགས་ལྔ་དྲུག་ཙམ་གྱི་གསོལ་མགྲོན་ཁང་ཞིག་གསར་རྒྱག་བྱ་འཆར་བྱས་པ་ལྟར། དབུས་སའི་རྒྱུན་ལས་རྣམ་པས་གཙོ་འགན་ཁུར་བའི་འོག་རྒྱལ་ཕྱི་ནང་གི་སྡེ་དགེའི་མང་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་མཐུན་འགྱུར་ཅི་ཆེ་གནང་པར་བརྒྱུད་ ༢༠༡༧ ལོར་དངོས་སུ་ལེགས་གྲུབ་ཐུབ་པ་བྱུང་མོད། ད་དུང་བུ་ལོན་མང་པོ་ཞིག་སྤྲོད་རྒྱུར་ལུས་ཡོད། གང་ལྟར་གོང་གསལ་ལས་དོན་དག་གི་འཕྲོ་སྐྱོང་བ་དང་། བུ་ལོན་དག་སྒྲུབ་འཇལ་ཞུ་རྒྱུའི་མཚོན་པའི་དཀའ་ངལ་ཡང་ཅི་ཆེ་ཡོད་པས་མི་མང་ལག་པ་གསེར་ཞེས་པའི་དཔེར་ལྟར་རྒྱ་ཆེའི་ལྷག་བསམ་ཅན་རྣམ་པས་ཞལ་འདེབས་ཀྱི་རོགས་དན་རེ་མ་འཆུག་རོགས་ཞེས་ཞུ་བཞིན་ཡོད།
༢༠༡༣/༡༢/༣ ཉིན་རགས་ཟིན་བཏབ། ༢༠༡༤་༡༢་༢༧ ཉིན་བསྐྱར་བཅོས་དང་པོ་བྱས། ༢༠༡༥།༡།༢༠ ཉིན་བསྐྱར་བཅོས་གཉིས་པ་བྱས། ༢༠༡༥་༩་༦ ཉིན་བསྐྱར་བཅོས་གསུམ་པ་བྱས། ༢༠༡༩་༣་༥ ཉིན་མཐའ་མའི་བསྐྱར་བཅོས་བྱས་ཏེ་སྡེ་དགེ་རྒྱལ་ཡོངས་ལྷན་ཚོགས་དབུས་སྤྱི་ཁྱབ་རྒྱུན་ལས་ཁང་ནས་སྤེལ་བའོ།།
༈ སྡེ་དགེ་རྒྱལ་ཡོངས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་དབུས་རྒྱུན་སྐབས་དང་པོའི་རྒྱུན་ལས་རྣམ་པ།
༡་ ཚོགས་གཙོ། སློབ་དཔོན་འཆམ་ར་དྲི་མེད་རྒྱལ་མཚན།
༢་ ཚོགས་གཞོན། བྱ་རྒོད་སྲས་འཆི་མེད་ལྕགས་རྡོ།
༣་ བོད་དྲུང་། མཁན་པོ་འགྱུར་མེད་རྡོ་རྗེ།
༤་ དབྱིན་དྲུང་། སྤྱི་འཐུས་དབྱངས་ཅན་སྒྲོལ་དཀར།
༥་ རྩིས་པ། ཚེ་དབང་བསོད་ནམས།
༦་ དངུལ་གཉེར། རྒྱ་ཀོང་ལེགས་ལྡན།
༧་ དཔལ་འབྱོར་འགན་འཛིན། དཀར་རྡོ།
༈ སྡེ་དགེ་རྒྱལ་ཡོངས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་དབུས་རྒྱུན་སྐབས་གཉིས་པའི་རྒྱུན་ལས་རྣམ་པ།
༡་ ཚོགས་གཙོ། སློབ་དཔོན་འཆམ་ར་དྲི་མེད་རྒྱལ་མཚན།
༢་ ཚོགས་གཞོན། སྤྱི་འཐུས་དབྱངས་ཅན་སྒྲོལ་དཀར།
༣་ བོད་དྲུང་། བླ་ཁྲི་ལྷག་པ་རྒྱལ་མཚན།
༤་ རྩིས་པ། ཚེ་དབང་བསོད་ནམས།
༥་ དངུལ་གཉེར། ཆོས་གྲགས།
༦་ དཔལ་འབྱོར་འགན་འཛིན། བཀྲ་ཤིས།
༧་ འཚེམ་བཟོ་འགན་འཛིན། ཚེ་རིང་སྒྲོལ་མ།
བསམ་ཚུལ་འབྲི།
སྡེ་དགེ་རྒྱལ་རབས་རིན་ཆེན་ཕྲེང་མཛེས། ༼དང་པོ།༽