ཆོས་རྒྱལ་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་གི་མཛད་རྗེས།
སྤྱིར་སྡེ་དགེའི་ཡུལ་འདིར་ཆོས་དང་རིག་གནས་ལ་མཛད་རྗེས་ཆེ་བའི་བླ་ཆེན་དང༌།མི་ཆེན་མང་པོ་ཞིག་བྱུང་བའི་ནང་ནས་མཛད་རྗེས་ཆེ་ཤོས་ནི་ཡོངས་གྲགས་སུ་ཆོས་རྒྱལ་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་དང༌། སི་ཏུ་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་རྣམ་གཉིས་རེད།དེ་ལས་དང་པོ་ཆོས་རྒྱལ་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་གི་མཛད་རྗེས་ནི། གོང་གསལ་ལྟར་ཁོང་ནི་རབ་བྱུང་བཅུ་གཅིག་པའི་ས་རྟ་སྤྱི་ལོ་1678ལོར་ས་སྐྱོང་བསོད་ནམས་ཕུན་ཚོགས་ཀྱི་སྐུའི་གཅུང་པོ་དབང་ཆེན་མགོན་པོ་དང༌།ཡུམ་ཨོ་རྒྱན་མཚོ་གཉིས་ལ་སྲས་གཉིས་བྱུང་བའི་ཐ་ཆུང་དུ་སྐུ་འཁྲུངས།ཆུང་དུས་ནས་ཆོས་དང་རིག་གནས་ཐམས་ཅད་ལ་སློབ་གཉེར་གནང་བས་མཁས་པར་ཆགས།སྤྱི་ལོ་1714ལོར་ཆོས་རྒྱལ་བསོད་ནམས་ཕུན་ཚོགས་སྐུ་གཤེགས་པ་དང་སྡེ་དགེའི་རྒྱལ་སྲིད་སྐྱོང༌།དགེ་རྩེ་དང༌།ཁྲོམ་ཐར།ལྷོ་ཁོག་སོགས་འབྲོག་སྡེ་དང༌།དཔོན་ཆུང་མང་པོ་མངའ་ཞབས་སུ་བསྡུས།དཔལ་སྤུངས་ལ་སོགས་དགོན་པ་བཅུ་བདུན་བཞེངས།ཁྱད་པར་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་མཛད་རྗེས་ནི་སྤར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་པོ་རྟེན་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་གསར་བཞེངས་གནང་བ་དེ་ཡིན།སྤར་ཁང་འདི་ནི་མིག་སྔར་འཛམ་གླིང་ཐོག་སྤར་ཤིང་མང་ཤོས་དང༌། གྲུབ་མཐའ་རིས་མེད་ཀྱི་གསུང་རབ་ཆ་ཚང་ཤོས་ཀྱི་སྤར་ཁང་ཨང་དང་པོ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པ་རེད།
ཆོས་རྒྱལ་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་གིས་སྤར་ཁང་གསར་བཞེངས་དགོངས་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ནི་ «དཀར་མཛེས་ཁུལ་རིག་གནས་ལོ་རྒྱུས་དཔྱད་ཡིག»་ལས།ཆོས་རྒྱལ་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་གིས་བློ་དཀོན་མཆོག་ལ་གཏད།ལས་རྒྱུ་འབྲས་ལ་ཡིད་ཆེས།ཆོས་སྐྱོང་སྲུང་མ་ལ་འཕྲིན་ལས་བཅོལ།གཞན་ཕན་གྱི་བསམ་པས་མངའ་འབངས་བདེ་བར་བཀོད་པའི་ཐབས་ཤེས་ཐུགས་བསམ་གཏོང་བཞིན་པའི་ཚེ།ཉིན་ཞིག་ཁོང་ཕོ་བྲང་འོག་གི་དེའུ་འབུར་དེའི་གཤམ་ལ་ཆབ་གསང་གནང་བཞིན་པའི་སྐབས་དེར།གློ་བུར་དེའུ་འབུར་དེའི་རྒྱབ་ནས་བྱིས་པ་ཞིག་གིས་དཔེ་ཆ་ཀློག་པའི་སྒྲ་ཐོས།ཁོང་གིས་དེའུ་འབུར་དེར་བསྐོར་བ་བྱས་ནས་གཟིགས་བསྐོར་གནང་ཡང་དཔེ་ཆ་ཀློག་པའི་བྱིས་པ་ཞིག་མ་རྙེད།དེ་ནས་བསྟུད་མ་ཉིན་ཤས་ཞིག་ཡི་གེ་ཀློག་པའི་བྱིས་པ་དེའི་སྒྲ་སྐད་ཐོས་རྐྱེན་གྱིས་མཚན་མོ་གཟིམ་ཡང་མ་ཁུག་པ་དོན་དེ་ལ་བསམ་གཞིགས་གནང་སྐབས།རྒྱལ་བའི་བཀའ་བསྟན་གཙོས་པའི་མདོ་སྔགས་རིག་གནས་དང་བཅས་པའི་གསུང་རབ་རྣམས་སྤར་དུ་བཏབ་སྟེ་བོད་ཁམས་ཡོངས་ལ་འགྲེམས་སྤེལ་བྱེད་ནུས་ན་བསྟན་འགྲོ་ལ་ཕན་པ་ཆེ་བར་ཡོང་པར་དགོངས་ནས་སྤར་ཤིང་བརྐོ་རྒྱུ་དང༌།སྤར་ཁང་བཞེངས་རྒྱུའི་ཐུགས་བསམ་འཁྲུངས་པ་དང་དུས་མཚུངས་སུ།འབྲི་ཆུའི་ནུབ་བརྒྱུད་ཐང་ཕུག་གྲོང་པའི་ནང་སྡེ་དགེ་ཚང་གི་ཁྲལ་པ་ལྷ་དབང་ཟེར་བ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ཁོང་ཆུང་དུས་ནས་ཡི་གེ་འབྲི་ཀློག་ལ་དགའ་བ་ཞིག་ཡིན།ནུབ་གཅིག་གི་རྨི་ལམ་དུ་ཤོག་བུ་ཐོག་བྲིས་པའི་ཡི་གེ་རྣམས་ཤིང་ལེབ་ཞིག་ཏུ་སྦྱར་ནས་ཤོག་བུ་མར་བཀོག་པ་དང༌།ཡི་གེ་ཐམས་ཅད་ཤིང་ལེབ་ཀྱི་ངོས་སུ་དོད་ཡོད་པ་རེད།ཁོས་ཤིང་ལེབ་ཐོག་གི་ཡི་གེ་རྣམས་ཡལ་དུ་དོགས་ནས་མྱུར་དུ་གྲི་རྩེས་ཡི་གེ་རྣམས་ཤིང་ལེབ་ངོས་སུ་བརྐོས་པར་རྨིས།རྐྱེན་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ཁོས་སྤར་ཤིང་གང་འཚམས་ཞིག་བརྐོས་ཡོད་པ་རེད།རྗེས་སུ་སྡེ་དགེ་རྒྱལ་པོས་སྤར་ཤིང་བརྐོ་རྒྱུ་དང༌།སྤར་ཁང་བཞེངས་རྒྱུ་བཅས་ཀྱི་ཐུགས་བཞེད་ཡོད་ཚུལ་རྣམས་ཐོས་པ་དང༌།ལྷ་དབང་གིས་ཁོ་རང་གིས་ལོ་མང་རིང་བསགས་པའི་སྤར་ཤིང་རྣམས་གཡག་ལ་བཀལ་ཏེ་སྡེ་དགེ་རྒྱལ་པོའི་མདུན་དུ་ཕུལ་སར་ཡོང་བའི་སྐབས།སྡེ་དགེ་རྒྱལ་པོས་བསུ་བ་སེར་ཕྲེང་སྒྲིག་ནས་དགའ་བསུའི་མཛད་སྒོའི་ཁྲོད་དུ་གཡག་རྣམས་འདྲོག་སྟེ་སྤར་ལེབ་རྣམས་དེའུ་འབུར་དེའི་གཡས་གཡོན་དུ་གཏོར།ལྷ་དབང་གིས་སྤར་ཤིང་རྣམས་བསྡུ་རུག་བྱེད་སྐབས། སྡེ་དགེ་རྒྱལ་པོས། སྤར་ཤིང་རྣམས་རེ་ཞིག་ཡར་མ་བསྡུ་དེ་བཞིན་འདིར་འཐོར་ཆུག ངས་རྗེས་མ་འདིར་སྤར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ་བཞེངས་པའི་རྟེན་འབྲེལ་ཡོད། ཅེས་གསུངས་པ་རེད། སྤར་ལེབ་དེ་རྣམས་ད་ལྟའང་སྡེ་དགེའི་སྤར་ཁང་ནང་བཞུགས་ཡོད།དེ་རྗེས་སྤར་ཁང་བཞེངས་ནས་དེའུ་འབུར་དེ་ས་སློག་སྐབས་གསེར་ལུག་གི་མགོ་ཙམ་ཞིག་རྙེད་པ་དེ་སྤར་ཁང་བཞེངས་རྒྱུའི་མ་རྩ་བྱས་པ་རེད་ཟེར།
ཆོས་རྒྱལ་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་དགུང་གྲངས་ང་གཉིས་པ་རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་ས་བྱ་ལོར་འགོ་བཙུགས་ནས། རྒྱལ་བའི་བཀའ་འགྱུར་རིན་པོ་ཆེའི་སྤར་ཤིང་བརྐོ་རྒྱུའི་ཐུགས་སྤོབས་ཆེན་པོ་བཞེས་ནས། དེ་ཡང་བཙན་ཤེད་ཀྱིས་མི་སེར་ཁྲལ་བསྐུལ་བ་མ་ཡིན་པ་ཐམས་ཅད་ཉིན་གླ་གནང་བར་སྐབས་དེའི་ཡུལ་སྲོལ་ལས་མཐོ་བ་གནང༌། ཐོག་མར་སྤར་གཞི་འབྲི་བ་ལ་བྲིས་མཁན་མང་པོ་འབོད་ནས་ཁྱུང་པོ་གཡུ་ཁྲིའི་ཡིག་འབྲུའི་ཐིག་ཚད་དང༌། རོང་པོ་བས་ལྷན་ཐབས་མཛད་པ་ལྟར་ཡིག་འབྲུའི་ཁྱད་ཆོས་བཞི་བཅུའི་མཚན་ཉིད་ཚང་ངེས་སྦྱོང་བཅུག་པའི་ནས་ནས་ཤིན་ཏུ་མཁས་པའི་བྲིས་པ་དྲུག་ཅུ་རེ་ལྔ་གདམས་ནས་སྤར་རྩ་འབྲི་བཅུག ཞུ་དག་མཁན་པོ་རྣམས་ནས་ལན་བཞི་བཞིར་བསྡུར་ཞིང་ཡོངས་སུ་དག་པར་མཛད། སྤར་བརྐོས་ཆིག་སྟོང་ཙམ་གྱི་ནང་ནས་མཁས་ཐག་ཆོད་པ་བཞི་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་གདམས་གསེས་གནང༌། དེ་དག་གིས་སླ་ཆོས་དང༌། མགྱོགས་ལས་མིན་པ་མི་རེས་ཉིན་རེར་ལྡེབས་ངོས་རེའི་ནང་སོར་བཞི་རེ་ལས་བརྐོ་མི་ཆོག་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་བསྡམས་ནས་གཟབ་པར་བརྐོས། གཞན་ཡང་སྤར་ཤིང་དང༌། ཤོག་བུ། སྣག་ཚ་སོགས་བཟོ་མཁན་དང༌། ཞུ་དག་པ། བྲིས་པ། གཡོག་མཁན་སོགས་མི་གྲངས་བརྒྱ་ལ་ཉེ་བ་ཙམ་ནས་ལོ་ལྔའི་རིང་འབད་བརྩོན་གྱིས་བསྐྲུན། ལས་མི་རྣམས་ལ་རྒྱུན་དུ་བཟའ་བཏུང་གྱ་ནོམ་པ་གནང་བ་ཐོག བར་མཚམས་སུ་སྟོན་དོད་གླ་ཡོན་སོགས་གནང་སྦྱིན་ཆེན་པོར་མཛད་པས་ཐམས་ཅད་ཡིད་ཚིམ་པར་བྱས། འགྲོ་སོང་ཞིབ་རྩིས་མ་རྙེད་ཀྱང་རགས་རྩིས་སུ་ཇ་སྤོབ་རྩེ་སྟོང་ཕྲག་བདུན་དང་དྲུག་བརྒྱ་ཉེར་གཉིས་ཙམ་སོང༌། རྒྱལ་བའི་བཀའ་འགྱུར་ཆེན་མོའི་སྤར་ཤིང་གྲུབ་ཟིན་རྗེས་ཞུ་དག་ལན་གྲངས་བགྱིས་ཏེ་ཡིད་སྟོན་རུང་བ་མཛད་ནས་དེ་འཕྲལ་མཁན་ཆེན་བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་གྲུབ་རིན་པོ་ཆེའི་དབུས་དགེ་འདུན་བརྒྱ་ཕྲག་དུ་མས་རབ་གནས་ཀྱི་ཆོ་ག་ཡང་དག་པར་མཛད། བཀའ་འགྱུར་ཆ་གཅིག་ལ་པོ་ཏི་བརྒྱ་དང་གསུམ། ས་སྐྱའི་བཀའ་འབུམ་པོ་ཏི་བཅོ་ལྔ། འདོན་ཆོག་སྐོར་དང༌། བླ་བརྒྱུད་རྣམ་ཐར། རྣམ་བཤད་ཆོས་འབྱུང་སོགས་པོ་ཏི་དྲུག་ཅུའི་སྐོར། བསྟན་འགྱུར་སྤར་ཤིང་བརྐོ་རྒྱུའི་དབུ་འཛུགས་ཏེ་པོད་ཉི་ཤུ་ཙམ་གྲུབ་མཚམས་དགུང་གྲངས་རེ་གཅིག་པའི་ས་སྟག་ལོར་སྐུ་གཤེགས། ཞེས་སོ།།
མདོར་ན་ཆོས་རྒྱལ་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་གི་རྒྱལ་རབས་གཞན་རྣམས་དང་མི་འདྲ་བའི་མཛད་རྗེས་གཙོ་བོ་ནི།མདོ་སྔགས་རིག་གནས་དང་བཅས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཡིག་ཆ་རྣམས་སྤར་ཤིང་བརྐོས་ནས་དར་ཁྱབ་གཏོང་བ་ལ་བརྟེན་ནས།བོད་ཀྱི་ཚན་རིག་ལག་རྩལ་དང༌།སློབ་གསོ་དར་སྤེལ་གཏོང་བ་ལ་མཛད་རྗེས་ཆེན་པོ་འཇོགས་ཡོད་པ་རེད།རྒྱལ་པོ་འདིས་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ལ་ཐུགས་ཁུར་ཆེན་པོར་གནང་བའི་སྟབས་ཀྱིས་སྡེ་དགེའི་ཡུལ་འདིར་དགོན་པའི་ནང་དུ་ཆོས་ཀྱི་རིག་གཞུང་ལ་སློབ་གཉེར་གནང་བ་མ་ཟད།རིག་གནས་སྦྱོང་བྱེད་ཡུལ་གྱི་སློབ་གྲྭ་མང་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་ནི།དཔེར་ན།དཔལ་སྤུངས་ལྔ་རིག་སློབ་གླིང་དང༌།རྫོང་གསར་བཤད་གྲྭ།ཀཿ་ཐོག་བཤད་གྲྭ།དཔལ་ཡུལ་བཤད་གྲྭ།རྫོགས་ཆེན་བཤད་གྲྭ།ཞེ་ཆེན་བཤད་གྲྭ།དབོན་པོ་སྟོད་བཤད་གྲྭ་ལ་སོགས་རྣམས་ནི་སུམ་རྟགས་དག་གསུམ་ནས་འགོ་བཙུགས་ཏེ།བཟོ།གསོ། སྒྲ་ཚད་སོགས་རིག་གནས་ཐམས་ཅད་སློབ་གཉེར་བྱེད་ཆོག་ཅིང་ཡོད་པ་རེད།དེས་ན་སྡེ་དགེའི་ཡུལ་འདིར་བོད་ཡུལ་གཞན་དང་མ་འདྲ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་རིག་གནས་མཁས་པ་མང་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་རེད།
སྡེ་དགེའི་ལོ་རྒྱུས་སྤྱི་དོན་ཟླ་ཤེལ་གསར་པའི་མེ་ལོང་ལས་ཚན་བཤུས་བྱས།རྩོམ་པ་པོ།སྡེ་དགེ་བ་ཐུབ་བསྟན་ཕུན་ཚོགས།
བསམ་ཚུལ་འབྲི།
སྡེ་དགེའི་རྒྱལ་རབས་རིམ་བྱོན།